Kręgosłup jest najbardziej dynamiczną strukturą naszego ciała, ponieważ pozwala na optymalną stabilność i ruch oraz na utrzymanie naszej postawy. Ta wysoce zintegrowana i dynamiczna struktura jest zaangażowana we wszystkie ruchy i podlega ciągłemu obciążeniu we wszystkich płaszczyznach więc nie powinno to być dla nas zaskakujące, gdy zaobserwujemy jego zużycie. Czynnikami wpływającymi na bóle dolnego odcinka kręgosłupa są: słaba mechanika ciała i ergonomia pracy, zmniejszenie siły i zaburzenia mięśniowo-strukturalne. Ponieważ dolny odcinek kręgosłupa podlega ciągłemu obciążeniu w życiu codziennym oraz sporadycznym urazom, może on wykazać objawy i oznaki zużycia. Czynnikami najbardziej pogarszającymi rokowanie w dolegliwościach bólowych pleców na podłożu choroby zwyrodnieniowej oprócz siedzącego charakteru pracy jest pasywne podejście do własnego zdrowia oraz palenie tytoniu.

Dolegliwości bólowe dolnych partii pleców często niewłaściwie leczone od wielu lat królują jako najczęstsza przyczyna czasowej lub stałej niezdolności do pracy. Diagnozy takie jak: „dyskopatia”, „kręgozmyk”, „przepuklina w kręgosłupie” często interpretowane są przez lekarzy i ich pacjentów jako stygmat co najczęściej jest kompletnie bezzasadne.

Właściwie skoordynowane leczenie dolegliwości bólowych kręgosłupa na podłożu jego zwyrodnienia składające się z modyfikacji trybu życia, indywidualnej współpracy z kwalifikowanym fizjoterapeutą i lekarzem specjalistą zapewnia utrzymanie pożądanej wysokiej jakości życia.

 

Bóle kręgosłupa

Niemal każdy dorosły człowiek przynajmniej raz w życiu odczuwa ból pleców. Sam w sobie ból pleców nie jest chorobą, ale objawem wielu chorób dotyczących narządów położonych wewnątrz klatki piersiowej i jamy brzusznej. Jedną z częstszych przyczyn bólu pleców jest ból kręgosłupa. W 80% przypadków mija on po krótkim czasie, często jednak powraca. W pozostałych 20% - nie ustępuje i staje się dolegliwością przewlekłą.

Czym jest? Z jednej strony ból kręgosłupa nie jest chorobą, ale objawem niekorzystnych zmian w strukturach budujących oś strukturalno-czynnościowo-podporową człowieka jaką jest kręgosłup. Z drugiej strony utrzymujący się przez długi czas - przechodząc w stan przewlekły – jest chorobą, taką samą jak inne chroniczne choroby, np. cukrzyca czy nadciśnienie. I tak jak w innych przewlekłych chorobach, leczenie jest zwykle złożone i długotrwałe.

W obrębie kręgosłupa znajduje się wiele struktur anatomicznych, które mogą być źródłem dolegliwości. Jedną z częstszych przyczyn, zwłaszcza u młodych ludzi (do 40-go roku życia,) jest choroba dysku (krążka międzykręgowego). Wysunięcie dysku może być przyczyną bólu pleców ostrego (tzw. "wypadniecie dysku") lub przewlekłego (zmiany degeneracyjne dysku). Jeżeli ból występuje w okolicy wysuniętego krążka międzykręgowego nazywany jest popularnie "lumbago" lub "korzonki", jeżeli dysk uciska na korzeń nerwowy powodując dokuczliwe promieniowanie do kończyny powstaje tzw. rwa np. kulszowa, udowa, barkowa. Choroba dysku odpowiada za około 40% wszystkich dolegliwości bólowych kręgosłupa.

Drugą częstą przyczyną przewlekłych dolegliwości kręgosłupa, szczególnie u osób powyżej 60-go roku życia, jest stenoza (zwężenie) kanału kręgowego. Kanał kręgowy to przestrzeń dookoła rdzenia kręgowego, w której znajdują się nerwy biegnące do kończyn. Kiedy z wiekiem kanał zwęża się, staje się za ciasny dla nerwów, pojawia się ból i osłabienie w kończynach. Pacjenci skarżą się, że kończyny drętwieją, mają trudności w chodzeniu, osłabione ręce. Źródłem uciążliwych dolegliwości mogą być też choroby pozostałych struktur wchodzących w skład układu podporowego człowieka takie jak: zmiany zwyrodnieniowe stawów kręgosłupa (15-25%), stawów krzyżowo-biodrowych (20-30%), oraz tkanek okołokręgosłupowych; ścięgien, więzadeł i mięśni otaczających kręgosłup.

Jak diagnozujemy? Pierwszym krokiem jest ustalenie, jeśli to możliwe, co jest źródłem bólu. To bardzo ważne, ponieważ pacjent zasługuje na to, by poznać diagnozę. Prawidłowo postawione rozpoznanie ułatwia planowanie właściwego i skutecznego leczenia.

Mając ustaloną diagnozę, planujemy leczenie.

Prawie zawsze istnieje możliwość dokładnego zdiagnozowania źródła dolegliwości. Czasami można to precyzyjnie ustalić już za pomocą samego badania w gabinecie. Bardzo często potrzebne są badania obrazowe: rentgenodiagnostyka, oraz badanie rezonansem magnetycznym (MRI). Pozwala ono wykryć zmiany w dyskach, stawach kręgosłupa oraz w otaczających kręgosłup tkankach. W przypadku dolegliwości pochodzących ze stawów okołokręgowych, stawu biodrowo-krzyżowego oraz korzenia nerwowego ostateczne ustalenie źródła cierpienia może odbyć się przy pomocy blokady diagnostycznej. W przypadku podejrzenia dolegliwości, pochodzących z dysku konieczne może być wykonanie dyskografii prowokacyjnej.

Jak leczymy? Na początku trzeba powiedzieć, że tego rodzaju dolegliwości nie da się wyłączyć tak jak się wyłącza światło. Leczenie jest najczęściej długotrwałym i złożonym procesem. Na podstawie informacji uzyskanych w procesie diagnozowania, lekarz koordynujący podejmie decyzje co do dalszego postępowania.

Ponad 90% dolegliwości bólowych kręgosłupa można i należy leczyć zachowawczo. Wbrew pokutującym stereotypom leczenie zachowawcze to przede wszystkim rehabilitacja. Farmakoterapia w bólach kręgosłupa jest jedynie leczeniem objawowym. Zapewniamy również leczenie bólu kręgosłupa termolezją

Wskazaniem do leczenia operacyjnego za wyjątkiem schorzeń onkologicznych, urazów i postaci porażennych choroby zwyrodnieniowej jest wyczerpanie możliwości leczenia zachowawczego.

 

Choroba zwyrodnieniowa krążka międzykręgowego.

Choroba zwyrodnieniowa krążka międzykręgowego zwana popularnie dyskopatią jest chorobą krążka międzykręgowego. Krążek jest strukturą budującą kręgosłup i umiejscowiony jest pomiędzy trzonami kręgów. Zadaniem krążka jest umożliwienie i amortyzowanie ruchów kręgosłupa. Krążek międzykręgowy zbudowany jest z jądra miażdżystego i pierścienia włóknistego i składa się głównie z wody. Proces zwyrodnieniowy rozpoczyna się od odwodnienia krążka międzykręgowego. Odwodnienie, utrata sprężystości i zwiotczenie pierścienia włóknistego prowadzą do uszkodzenia struktury krążka.

Główną przyczyną chorób kręgosłupa jest współczesny tryb życia i pracy. Chorobie sprzyja brak aktywności fizycznej a szczególnie osłabienie mięśnie brzucha, nieumiejętne dźwiganie, wady postawy, nadwaga i urazy. Brak ruchu i nieprawidłowa postawa powodują z kolei zbyt duże obciążenie kręgosłupa i szybsze zużywanie się jego tkanek. Powszechną przyczyną dyskopatii jest niewłaściwa pozycja siedząca podczas pracy, która powoduje przyjmowanie nieprawidłowej postawy i nadmierne obciążenie kręgosłupa. Błędem jest wielogodzinna, bez przerw praca przy komputerze. Podczas siedzenia przy biurku ważna jest odpowiednia wysokość i ruchomość krzesła a oczy powinny znajdować się na wysokości górnej krawędzi monitora. Dyskopatia jest również częstą chorobą u kierowców, unieruchomionych za kierownicą i dodatkowo narażonych na wibracje. Na choroby kręgosłupa narażone są też osoby pracujące fizycznie i dźwigające ciężary. W wyniku długotrwającego przeciążenia albo też w wyniku związanych z wiekiem zmian zwyrodnieniowych dochodzi do wysunięcia krążka a dokładnie jądra miażdżystego. Powstaje wypuklina, a w późniejszym okresie przepuklina krążka międzykręgowego. Znacznie rzadziej wysunięcie powstaje nagle w wyniku gwałtownego nieprawidłowego ruchu, zbyt dużego przeciążenia lub urazu. Najczęściej dyskopatia powstaje w odcinku lędźwiowym na wysokości L5-S1 i L4-L5, szyjnym w odcinku C6-C7, oraz C5-C6, najrzadziej występuje w odcinku piersiowym.

Objawy kliniczne zależą od poziomu uszkodzenia i kierunku wysuwania się krążka międzykręgowego. Jeżeli przepuklina wysuwa się centralnie w kierunku kanału kręgowego dochodzi do zwężenia kanału (stenozy) a przepuklina może uciskać worek oponowy i znajdujący się wewnątrz rdzeń kręgowy. W przypadku bocznego wysunięcia, przepuklina może uciskać korzenie nerwowe.

Charakterystyczną cechą jest wielofazowość przebiegu choroby. Najczęstszą i zazwyczaj pierwszą zgłaszaną dolegliwością jest ból na wysokości uszkodzenia kręgosłupa i struktur przyległych. Ból może być tak silny, że uniemożliwia poruszanie się. Bólowi towarzyszy przymusowe ustawienie krzywizn kręgosłupa, zmniejszenie jego ruchomości oraz wzrost napicia mięśni przykręgosłupowych. Przyjmowanie niefizjologicznych pozycji, nieprawidłowe ustawienie kręgosłupa prowadzi do dalszego przeciążenia samego kręgosłupa oraz mięśni podtrzymujących kręgosłup, co dodatkowo powoduje nasilenie bólu. Jeżeli przepuklina uciska na korzeń nerwowy, ból promieniuje do kończyny wzdłuż dróg nerwowych, powstaje rwa, w zależności od miejsca ucisku nazywana kulszową, udową lub ramienną. U części pacjentów w początkowym okresie ból ustępuje po kilku, kilkunastu dniach, często nawet bez leczenia. Po pewnym czasie dochodzi do nawrotu choroby a dolegliwości stają się coraz silniejsze, trwają dłużej, w końcu nie ustępują. Pojawiają się objawy świadczące o narastającym uszkodzeniu struktur kręgosłupa i nerwów. Występują zaburzenia czucia powierzchniowego w zakresie unerwianym przez uciśnięty korzeń nerwowy, może wystąpić drętwienie, mrowienie czasem ból o charakterze pieczenia lub palenia (ból neuropatyczny).

W późniejszym okresie występuje niedowład, czyli osłabienie siły mięśni, np. opadanie stopy oraz zanik mięśni unerwianych przez uciśnięty korzeń nerwowy. Leczenie schorzeń kręgosłupa rozpoczyna się od właściwie przeprowadzonej diagnostyki.

 

Rutynowo mają zastosowanie:

  • Badania rtg, które często traktowane jako badanie wstępne
  • Badanie MRI kręgosłupa, które jest najdokładniejszym badaniem ukazującym tkanki miękkie; krążki międzykręgowe, szpik kostny, więzadła i mięśnie.
  • W wybranych przypadkach dla zobrazowania zmian struktury kostnej kręgów, złamań trzonów i łuków wykonuje się badanie CT.

Przy niemych klinicznie zmianach stwierdzanych w badaniu MRI, zastosowanie mają metody elektrofizjologiczne czyli EMG, która bezpośrednio ocenia czynność czuciowych i ruchowych włókien nerwowych

Leczenie schorzeń kręgosłupa jest procesem długotrwałym, wieloetapowym i zależy od stopnia zaawansowania choroby. W ostrym okresie choroby celem jest zniesienie bólu poprzez stosowanie leków przeciwbólowych z grupy NLPZ, czasem leków obniżających wzmożone napięcie mięśniowe. Po okresie ostrych objawów bólu celem leczenia jest przywrócenie równowagi statyczno-dynamicznej kręgosłupa. W leczeniu najważniejsza jest indywidualna kinezyterapia ewentualnie wspomagana zabiegami fizykalnymi i farmakoterapią. Czasami niezbędne jest włączenie leczenia przeciwdepresyjnego. W wybranych przypadkach konieczne jest leczenie operacyjne.

 

Szczegółowe leczenie schorzeń kręgosłupa omówiono w zakładce - co diagnozujemy i leczymy

  • RWA KULSZOWA, RWA UDOWA, RWA BARKOWA, RWA RAMIENNA
  • BÓLE STAWÓW
  • CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW

Najczęstszą przyczyną rwy jest przepuklina krążka międzykręgowego.. W wyniku zmian zwyrodnieniowych krążka międzykręgowego, , wybrzusza się włóknisty pierścień lub wypada galaretowate jądro tzw. "dysk". Dysk zaczyna uciskać korzenie nerwowe, co powoduje ból, który promieniuje do kończyny. Najczęściej uszkodzeniu ulega lędźwiowy odcinek kręgosłupa. Poza przepukliną krążka innymi przyczynami schorzenia mogą być zmiany zwyrodnieniowe stawów i kręgów kręgosłupa, lokalne stany zapalne, czasem choroby zakaźne, cukrzyca, zmiany nowotworowe. Atak rwy kulszowej lub udowej często jest spowodowany przeciążeniem kręgosłupa np. ciężką pracą fizyczną czy też intensywnym wysiłkiem fizycznym. Dotyczy to szczególnie osób, które na co dzień prowadzą siedzący tryb życia. Słabe mięśnie pleców i brzucha w chwili zwiększonego wysiłku nie są w stanie dobrze podtrzymywać kręgosłupa i krążki międzykręgowe wysuwają się. Rwa kulszowa występuje częściej u osób, których dieta uboga jest w wapń, sole mineralne i witaminy. Jednym z najistotniejszych czynników ryzyka choroby dyskowej kręgosłupa jest palenie tytoniu. Głównym i najważniejszym objawem jest ból okolicy lędźwiowej, promieniujący do pośladka, tylnej powierzchni uda, łydki albo stopy. Może towarzyszyć mu uczucie drętwienia wymienionych okolic ciała. Zmniejszanie bólu przynosi odpoczynek w odpowiedniej pozycji – należy położyć się na twardym podłożu, lekko ugiąć nogi i podsunąć pod kolana zrolowany koc czy poduszkę. Najczęściej ból ustępuje samoistnie po kilku dniach, dlatego przy braku obecności niepokojących objawów pozostaje łagodne leczenie zachowawcze. Do niepokojących objawów należy nasilenie bólu mimo leczenia, brak poprawy w ciągu 6 tygodni, niedowład mięśni kończyny dolnej(pacjent chodząc zaczepia stopą o podłoże), zaburzenia funkcji zwieraczy pęcherza moczowego i/lub odbytu (zaburzenia czynności mikcji i defekacji) oraz zaburzenia czynności seksualnych. Te objawy (zwane porażennymi) są wskazaniem do pilnego kontaktu z lekarzem specjalistą najlepiej neurochirurgiem. Zazwyczaj gwarantem ich ustąpienia jest pilna interwencja neurochirurgiczna poparta bezzwłoczną indywidualną rehabilitacją.

 

Innym częstym rodzajem rwy jest rwa ramienna lub rzadziej barkowa. Są one konsekwencja ucisku korzeni szyjnych. Ból promieniuje od szyi przez całą kończynę górną aż do palców do ramienia. W rwie barkowej ucisk korzenia C5 wywołuje ból promieniujący do barku. Często występują parestezje, czyli dokuczliwe i bardzo nieprzyjemne uczucie mrowienia, drętwienia, a w najbardziej zaawansowanych postaciach niedowłady.

 

O ile nie doszło do postaci porażennej leczenie operacyjne powinno być poprzedzone leczeniem zachowawczym, które u pacjenta z aktywnym podejściem do własnego zdrowia prawie zawsze kończy się sukcesem!

Copyright © Wszelkie Prawa Zastrzeżone